سعید مبیّن شهیر – 2025-09-06 20:19:46

 نکاتی برای پژوهشگران پیاده روی اربعین

محقق بهتر است در سفر از دفتر یادداشتهای کوچک استفاده کند؛ زیرا دفتر یادداشتهای بزرگ با جلدهای قطور میتواند به دلیل حجم و وزن زیاد پژوهشگر را خسته کند. همچنین باید خودکار اضافی با خود داشت تا اگر خودکار گم شد یا در اثر گرمای زیاد جوهر آن پاشید، بتوان از خودکار دیگری استفاده کرد. ممکن است اتفاقات بسیاری در طول مسیر برای محقق بیفتد که باعث گم شدن دفتر و خودکار شود. پیشنهاد میشود پژوهشگر قبل از خواب با گوشی از صفحاتی که یادداشت کرده است عکس بگیرد تا اگر دفتر گم شد، نسخهای را در گوشی خود داشته باشد.
شب اول در اتوبوس وقتی مشغول نوشتن وقایع همان روز بودم خوابم گرفت و خودکار همان جا گم شد. سادهترین وقایع نیز میتوانند شما را از وسایلتان دور کنند. پژوهشگر بهتر است از همه وسایل پژوهش یک زاپاس داشته باشد. ممکن است بسیاری از صحنهها یا مکالمههایی که میبینیم یا میشنویم در ابتدا عادی به نظر برسند و تنبلی مانع نوشتن این وقایع شود، اما بعداً که به همان واقعه فکر میکنیم میفهمیم موضوع یا نکته مهمی را از دست دادهایم. در چنین سفرهای خاصی، که با سختیها و ناشناختگیها همراه است، این تنبلی دو چندان میشود؛ مخصوصا اگر خسته یا بیمار باشیم. باید همیشه و در همه جا توانایی نوشتن داشت. نوشتن کلمههای کلیدی میتواند به پژوهشگر هنگامی که وقت یا حوصله کافی برای نوشتن ندارد کمک زیادی کند. همچنین عکسهایی که پژوهشگر میگیرد میتواند واقعه مشاهده شده را با جزئیات به خاطر او بیاورد. عکسها دنیایی از اطلاعات را در خود جای میدهند. چنین سفرهایی نیازمند فضای زیاد ذخیرهسازی است. اگر اطلاعات ما نوشتاری است باید کاغذ و دفتر به حد کافی داشته باشیم و اگر اطلاعاتمان به صورت عکس یا فیلم است باید حافظه گوشی یا دوربینمان زیاد باشد. علاوه بر این نکات، بهتر است عکسها، نوشتهها و فیلمها شمارهگذاری شوند و بالای نوشتهها مکان، زمان و صحنه توضیح داده شود. ضبط صداها مواقعی که نوشتن سخت است یا ضبط اطلاعات باید بدون جلب توجه باشد، شیوهای کاربردی است.
هر پژوهشگری باید بداند در چنین سفرهایی که با جمعیت زیادی روبرو خواهد شد عکسهای زیادی بگیرد؛ مخصوصا اگر تنها سفر میکند. بسیاری از اطلاعاتی که ممکن است مهم باشند، در لحظهای که پژوهشگر در حال ثبت واقعه دیگری است از چشمان او پنهان میشوند. عکسها بعداً میتوانند نکاتی را به ما گوشزد کنند که بسیار ناب هستند. نباید در عکس گرفتن خساست به خرج داد.
بهتر است پژوهشگرِ پیاده روی اربعین بداند که در این سفر، بیخوابی، بیماری، خستگی، ازدحام، فرهنگ نامأنوس، گرما یا سرمای هوا و بسیاری از مسائل دیگر را که در زندگی معمول او غیر استاندارد است تجربه میکند. پس باید آمادگی کافی را برای مواجهه با هر شرایطی داشته باشد. برای کاهش آسیبهای ناشی از موارد مذکور بهتر است پژوهشگر با دوست یا کاروانی سفر کند و در طول مسیر به صورت حضوری یا حتی مجازی با آنها در ارتباط باشد.
چون افرادی که به این سفر میآیند اغلب افرادی مذهبی هستند، داشتن رفتاری مطابق با ارزشهای اسلامی میتواند سفر راحتتری برای پژوهشگر رقم بزند. همچنین پژوهشگر با توجه به آداب اسلامی میتواند افراد بیشتری را برای همکاری در امر پژوهش جلب کند. این امر مستلزم آشنایی اولیه با آداب دین اسلام و مذهب تشیع است. میزبانان از مسافران و زائران انتظار دارند آداب اسلامی را در راه و منازل رعایت کنند. اگر یک فرد غیر مسلمان بخواهد برای مردمنگاری اربعین به عراق مراجعه کند حتماً باید آشنایی اولیهای با هنجارهای اسلامی و فرهنگی این کشور داشته باشد.
پژوهشگران بهتر است کلمات مهم عربی را به خاطر داشته باشند تا بتوانند سؤالات خود را هر چند ناقص از اهالی عراق بپرسند. با اینکه ممکن است پژوهش درباره ملیت یا حتی کاروان خاص و به صورت موردی باشد، با همه اینها دانستن مثلاً صد یا حتی پنجاه کلمه مهم عربی باعث ارتباط راحتتر و صمیمی تری میشود. من زمانی این موضوع را فهمیدم که دو-سه بار در شهر یا راه گم شدم. ممکن است در شهرها، پلیس یا گوگل مپ به کمک شما بیاید ولی در راهها امکانات ارتباطاتی کافی وجود ندارد و فرد نمیتواند راحت در شلوغی، چادر یا موکبی که در آن اقامت دارد یا وسایلش را در آن جا گذاشته است پیدا کند. این سردرگمی، اغلب زمانی به وجود میآید که شخص برای تهیه مواد غذایی از موکب خارج میشود و یک عنصر سختافزاری یا نرمافزاری کم رنگ را برای پیدا کردن دوباره موکب در نظر میگیرد که من نامش را نشانه سایه میگذارم. سایههای انسانها اغلب شبیه به هم هستند و راحت میتوانند جابه جا شوند.
شباهت نشانه: وقتی فردی در بافتار فرهنگی خاصی یک نشانه یا نماد را که ممکن است تکراری باشد انتخاب میکند، تمایز را که مهمترین خصلت بازگشت به محل است نادیده میگیرد. به عنوان مثال در پیاده روی اربعین اگر فرد ساکن در موکب A یک پرچم سرخ را به عنوان نشانه موکب انتخاب کند و از آن خارج شود، پس از مراجعه به موکبهای دیگر و خوردن غذا هنگام بازگشت ممکن است با پنج مورد پرچم سرخ رنگ مواجه شود که همه شبیه هم هستند؛ زیرا که پرچم سرخ یکی از عناصر فرهنگی رایج در مسیر پیاده روی اربعین است. انتخاب این نشانهها فرد را گمراه خواهد کرد. گو اینکه پرچم سرخ را میتوان در همه جا دید و نمیتوان تشخیص داد که کدام یک از دیگری متمایز است.
سیالیت فیزیکی نشانه: بدین معناست که نشانههای انتخاب شده باید کمترین سطح از خاصیت جا به جایی، تغییر و عوض شدن را داشته باشند. انتخاب شتری جلوی موکب به عنوان نشانه کار درستی نیست؛ زیرا که شتر ممکن است به جای دیگری برده شود.